نفاق چیست؟ و منافق کیست؟

نفاق در لغت به معنای دوگانگی، دورویی و پنهان کاری است. در اصطلاح دینی، نفاق به معنای داشتن ظاهری دیندار و باطن کافر است. منافق کیست ؟  کسی است که در ظاهر ادعای دینداری می کند، اما در باطن کافر است یا مرتکب اعمالی می شود که با دین اسلام در تضاد است.

نفاق در قرآن

در قرآن کریم، نفاق به عنوان یکی از گناهان کبیره معرفی شده است. خداوند در سوره بقره، آیه 8 سوره منافقون و آیات دیگر، به ویژگی های منافقان اشاره کرده است و میتوان از آن استخراج کرد که منافق کیست. از جمله ویژگی های منافقان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تظاهر به ایمان و دینداری: منافقان در ظاهر ادعای ایمان می کنند و خود را مسلمان نشان می دهند، اما در باطن کافر هستند.
• خیانت و فریب: منافقان اهل خیانت و فریب هستند و به هر طریقی که می توانند به دیگران ضرر می رسانند.
• دوستی با کافران: منافقان با کافران دوستی می کنند و از آنها حمایت می کنند.
• دشمنی با مؤمنان: منافقان با مؤمنان دشمنی می کنند و تلاش می کنند تا آنها را از راه خدا منحرف کنند.

در قرآن کریم، به برخی از افراد منافق اشاره شده است. از جمله این افراد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آیه 10 سوره منافقون: «وَإِذَا لَقُوا الَّذِینَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَى شَیَاطِینِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَکُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِئُونَ»

ترجمه: «و چون با مؤمنان برخورد کنند، گویند: ایمان آوردیم! و چون با شیاطین خود خلوت کنند، گویند: ما با شما هستیم؛ ما فقط مسخره می کنیم!»

این آیه به افرادی اشاره می کند که در ظاهر ادعای ایمان می کنند، اما در باطن کافر هستند. آنها در جمع مؤمنان ادعای ایمان می کنند، اما در خلوت با شیاطین خود، ایمان خود را انکار می کنند.

• آیه 27 سوره توبه: «وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالْیَوْمِ الْآخِرِ وَمَا هُمْ بِمُؤْمِنِینَ»

ترجمه: «و از مردم کسانی هستند که می گویند: ایمان آوردیم به خدا و به روز قیامت، و حال آنکه مؤمن نیستند!»

این آیه به افرادی اشاره می کند که ادعای ایمان می کنند، اما در باطن ایمان ندارند. آنها تنها برای فریب دیگران ادعای ایمان می کنند.

داستان های افراد منافق

در قرآن کریم، به داستان های برخی از افراد منافق اشاره شده است. از جمله این داستان ها می توان به داستان های زیر اشاره کرد:

• داستان ابوسفیان: ابوسفیان از بزرگان قریش بود که در ابتدا مخالف اسلام بود. او پس از فتح مکه، اسلام آورد، اما در باطن، مسلمان نبود. او در جنگ های بدر و احد، از مسلمانان حمایت کرد، اما در جنگ احزاب، نقشه خیانت به مسلمانان را کشید.

• داستان عبدالله بن ابی: عبدالله بن ابی از بزرگان انصار بود که در ابتدا از پیامبر اسلام حمایت می کرد، اما پس از مدتی، به مخالفت با پیامبر پرداخت. او در جنگ های بدر و احزاب، از مسلمانان حمایت کرد، اما در جنگ خندق، نقشه خیانت به مسلمانان را کشید.

• داستان عبداللَّه بن ابّی بن سلول: عبداللَّه بن ابّی بن سلول از بزرگان انصار بود که در ابتدا از پیامبر اسلام حمایت می کرد، اما پس از مدتی، به مخالفت با پیامبر پرداخت. او نقشه های زیادی برای ضربه زدن به اسلام و مسلمانان کشید.

آیه مربوط به نفاق در کتاب مقدس

در کتاب مقدس، در کتاب رساله یعقوب، باب 4، آیه 17، به نفاق اشاره شده است:

«پس هر کس خود را فریب دهد که از خداست، خود را فریب دهد. زیرا خدا از فخر و خودپسندی دوری می کند.»

این آیه به این معناست که کسی که ادعای ایمان می کند، اما در باطن ایمان ندارد، خود را فریب داده است. خداوند از ریاکاری و خودپسندی دوری می کند و چنین افرادی را نمی پذیرد.

مصداق نفاق در کتاب مقدس

در کتاب مقدس، به داستان برخی از افراد منافق اشاره شده است. از جمله این افراد می توان به داستان های زیر اشاره کرد:

• داستان یهودای اسخریوطی: یهودای اسخریوطی یکی از حواریون حضرت عیسی بود که به او خیانت کرد و او را به دست یهودیان سپرد.
• داستان کاهن اعظم کایافاس: کایافاس کاهن اعظم یهودیان بود که تلاش کرد تا حضرت عیسی را اعدام کند.

این داستان ها نشان می دهد که نفاق در همه زمان ها وجود داشته است و می تواند حتی در میان افراد نزدیک به خدا نیز دیده شود.

در زیر نمونه هایی از فیلم های سینمایی برتر در موضوع نفاق و منافق آورده شده است:

فیلم های سینمایی

1. بازی تقلید (۲۰۱۴)

این فیلم سینمایی، داستان زندگی آلن تورینگ، ریاضیدان و رمزنگار بریتانیایی را روایت می کند. تورینگ در جریان جنگ جهانی دوم، رهبری تیمی از رمزشکنان را بر عهده داشت که موفق شدند رمز دستگاه Enigma آلمانی ها را بشکنند.

در این فیلم، شخصیت کریستین هنچلفورد، رئیس تورینگ، به عنوان یک منافق معرفی می شود. هنچلفورد در ظاهر، از تورینگ حمایت می کند، اما در باطن، او را به خاطر گرایشات جنسی اش، تحت فشار قرار می دهد.

فروش جهانی: ۶۳۳ میلیون دلار

2. شبکه اجتماعی (۲۰۱۰)

این فیلم سینمایی، داستان زندگی مارک زاکربرگ، بنیانگذار فیس بوک، را روایت می کند. زاکربرگ در دانشگاه هاروارد، فیس بوک را راه اندازی کرد و این شبکه اجتماعی، به سرعت به یکی از محبوب ترین شبکه های اجتماعی در جهان تبدیل شد.

در این فیلم، شخصیت ادوارد سوروین، یکی از همکلاسی های زاکربرگ، به عنوان یک منافق معرفی می شود. سوروین در ظاهر، دوست زاکربرگ است، اما در باطن، او قصد دارد از زاکربرگ و فیس بوک برای رسیدن به اهداف خود استفاده کند.

فروش جهانی: ۲۲۴ میلیون دلار

3. مقصد نهایی (۲۰۰۰)

این فیلم سینمایی، داستان گروهی از دانش آموزان را روایت می کند که در یک تور مدرسه ای، سوار هواپیما می شوند. این دانش آموزان، در رؤیاهای خود، مرگ خود را می بینند و تلاش می کنند تا از آن جلوگیری کنند.

در این فیلم، شخصیت توماس برن، یکی از دانش آموزان، به عنوان یک منافق معرفی می شود. برن در ظاهر، از دوستان دانش آموزان است، اما در باطن، او قصد دارد تا آنها را به کشتن برساند.

فروش جهانی: ۱۱۵ میلیون دلار

4. هفت (۱۹۹۵)

این فیلم سینمایی، داستان دو کارآگاه را روایت می کند که در تعقیب یک قاتل زنجیره ای هستند. این قاتل، هفت گناه کبیره را مرتکب می شود و کارآگاهان باید قبل از اینکه او گناه هفتم را مرتکب شود، او را دستگیر کنند.

در این فیلم، شخصیت جان دول، یکی از کارآگاهان، به عنوان یک منافق معرفی می شود. دول در ظاهر، یک کارآگاه مجرب است، اما در باطن، او یک بیمار روانی است که قصد دارد تا قاتل را به قتل برساند.

فروش جهانی: ۳۱۸ میلیون دلار

5. پنجره پشتی (۱۹۵۴)

این فیلم سینمایی، داستان مردی را روایت می کند که به دلیل شکستگی پا، مجبور است در خانه بماند. این مرد، از پشت پنجره خانه خود، شاهد قتلی می شود و تلاش می کند تا پلیس را مطلع کند.

در این فیلم، شخصیت لینسی تریمبل، یکی از همسایه های مرد، به عنوان یک منافق معرفی می شود. تریمبل در ظاهر، یک زن مهربان است، اما در باطن، او قاتل است.

فروش جهانی: ۱۵ میلیون دلار

فیلم های انیمیشن

1. شرک (۲۰۰۱)

این فیلم انیمیشن، داستان شرک، یک غول سبز را روایت می کند. شرک، توسط انسان ها آزار دیده است و از آنها متنفر است. او، با یک گاو به نام فیونا ازدواج می کند و به زندگی جدیدی در کنار او دست می یابد.

در این فیلم، شخصیت لرد فارکوا، یکی از شخصیت های منفی، به عنوان یک منافق معرفی می شود. فارکوا در ظاهر، یک فرد مهربان است، اما در باطن، او یک انسان شرور است که قصد دارد تا فیونا را به همسری خود درآورد.

فروش جهانی: ۴۸۴ میلیون دلار

از دیدگاه روانشناسی، نفاق می تواند با اختلالات شخصیتی زیر مرتبط باشد

• اختلال شخصیت خودشیفته: افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته، خود را بسیار مهم و برتر از دیگران می دانند. آنها اغلب به دنبال تحسین و توجه دیگران هستند و ممکن است برای رسیدن به این اهداف، دست به تظاهر و نفاق بزنند.

• اختلال شخصیت ضد اجتماعی: افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی، فاقد توانایی همدلی و احساس گناه هستند. آنها اغلب از دیگران به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف خود استفاده می کنند و ممکن است برای رسیدن به این اهداف، دست به تظاهر و نفاق بزنند.

• اختلال شخصیت مرزی: افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، دارای ثبات عاطفی پایینی هستند. آنها اغلب دچار احساسات شدیدی مانند خشم، غم و ترس می شوند. این احساسات شدید ممکن است باعث شود که آنها دست به تظاهر و نفاق بزنند.

• اختلال شخصیت نمایشی: افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، به دنبال جلب توجه دیگران هستند. آنها اغلب رفتارهای اغراق آمیز و نمایشی دارند. این رفتارها ممکن است باعث شود که آنها دست به تظاهر و نفاق بزنند.

البته، نفاق لزوماً نشانه یک اختلال شخصیتی نیست. در برخی موارد، افراد ممکن است به دلایل دیگری مانند ترس، شرم یا فشار اجتماعی، دست به تظاهر و نفاق بزنند.

درمان نفاق

در علم روانشناسی، به عوامل مختلفی بستگی دارد. در صورتی که نفاق ناشی از یک اختلال شخصیتی باشد، درمان اختلال شخصیتی مورد نظر، می تواند به درمان نفاق نیز کمک کند. 

درمان های روانشناختی 

• درمان شناختی-رفتاری: این درمان به افراد کمک می کند تا الگوهای فکری و رفتاری خود را شناسایی و تغییر دهند. در مورد نفاق، درمان شناختی-رفتاری می تواند به افراد کمک کند تا افکار و باورهای خود را در مورد خود و دیگران تغییر دهند.

• درمان گروهی: درمان گروهی می تواند به افراد کمک کند تا درک بهتری از خود و دیگران پیدا کنند. این درمان همچنین می تواند به افراد کمک کند تا مهارت های ارتباطی و مقابله ای خود را بهبود بخشند.

• درمان فردی: درمان فردی می تواند به افراد کمک کند تا در مورد احساسات و انگیزه های خود به طور عمیق تر فکر کنند. این درمان همچنین می تواند به افراد کمک کند تا اهداف و ارزش های خود را مشخص کنند.

در صورتی که نفاق باعث مشکلات جدی در زندگی فرد شده باشد، مراجعه به روانشناس یا روانپزشک می تواند مفید باشد.

راه های مقابله با نفاق در کتاب مقدس

در کتاب مقدس، راه هایی برای مقابله با نفاق بیان شده است. از جمله این راه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اطاعت از خداوند: اطاعت از خداوند، باعث می شود که انسان از ریاکاری و خودپسندی دور شود.
• ارتباط با خدا: ارتباط با خدا، باعث می شود که انسان قلب خود را پاک کند و از نفاق دور شود.
• مراقبت از خود: انسان باید از خود مراقبت کند و از صفات منفی مانند ریاکاری و خودپسندی دور شود.

در قرآن کریم، راه های مختلفی برای درمان نفاق بیان شده است. از جمله این راه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تقوا: تقوا، به معنای پرهیز از گناه و انجام اعمال صالح است. تقوا، باعث می شود که انسان از اعمال زشت مانند نفاق دوری کند.

• ایمان: ایمان، به معنای پذیرش خداوند و آموزه های دینی است. ایمان، باعث می شود که انسان به ارزش های اخلاقی پایبند باشد و از اعمال زشت مانند نفاق دوری کند.

• توبه: توبه، به معنای بازگشت به سوی خداوند و پشیمانی از گناهان است. توبه، باعث می شود که انسان از گناهان خود پاک شود و از انجام آنها در آینده بازگردد.

• تفکر و تدبر: تفکر و تدبر، باعث می شود که انسان به عمق مفاهیم دینی پی ببرد و از اعمال زشت مانند نفاق دوری کند.

• مصاحبت با افراد صالح: مصاحبت با افراد صالح، باعث می شود که انسان از اعمال زشت مانند نفاق دوری کند.

• دعا: دعا، باعث می شود که انسان از خداوند طلب هدایت و کمک کند.

در ادامه، به بررسی هر یک از این راه ها به طور مفصل تر می پردازیم:

تقوا

تقوا، به معنای پرهیز از گناه و انجام اعمال صالح است. تقوا، باعث می شود که انسان از اعمال زشت مانند نفاق دوری کند. خداوند در قرآن کریم می فرماید:

«وَمَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ وَمَنْ یَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ شَیْءٍ قَدْرًا» (طلاق، 2-3)

ترجمه: «و هر کس تقوای الهی پیشه گیرد، خداوند برای او راه نجاتی قرار می دهد و از جایی که گمان ندارد به او روزی می دهد و هر کس بر خدا توکل کند، او برای او کافی است؛ همانا خدا فرمان خود را به انجام می رساند. خدا برای هر چیزی اندازه ای قرار داده است.»

در این آیه، خداوند به صراحت بیان می کند که تقوا باعث می شود که خداوند برای انسان راه نجاتی قرار دهد و او را از هر مشکلی نجات دهد. این راه نجات، می تواند شامل درمان نفاق نیز باشد.

ایمان

ایمان، به معنای پذیرش خداوند و آموزه های دینی است. ایمان، باعث می شود که انسان به ارزش های اخلاقی پایبند باشد و از اعمال زشت مانند نفاق دوری کند. خداوند در قرآن کریم می فرماید:

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَکُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ» (توبه، 119)

ترجمه: «ای کسانی که ایمان آورده اید، تقوای الهی پیشه گیرید و با راستگویان باشید.»

در این آیه، خداوند به مؤمنان دستور می دهد که تقوای الهی پیشه گیرند و با راستگویان باشند. راستگویی، یکی از صفات ایمان است. نفاق، نیز یکی از صفات کفر است. بنابراین، ایمان به خداوند، باعث می شود که انسان از نفاق دوری کند.

توبه

توبه، به معنای بازگشت به سوی خداوند و پشیمانی از گناهان است. توبه، باعث می شود که انسان از گناهان خود پاک شود و از انجام آنها در آینده بازگردد. خداوند در قرآن کریم می فرماید:

«قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ» (زمر، 53)

ترجمه: «بگو: ای بندگان من که بر خود اسراف کرده اید، از رحمت خدا ناامید نشوید؛ زیرا خدا همه گناهان را می آمرزد؛ زیرا او خود آمرزنده مهربان است.»

در این آیه، خداوند به بندگان خود که مرتکب گناه شده اند، امید می دهد که از رحمت او ناامید نشوند. خداوند، همه گناهان را می آمرزد، به شرط آنکه بنده از گناه خود پشیمان شود و توبه کند.

توبه، یکی از راه های درمان نفاق است. اگر فردی که مرتکب نفاق شده است، از گناه خود پشیمان شود و توبه کند، خداوند او را می آمرزد و او را از نفاق نجات می دهد.

تفکر و تدبر

تفکر و تدبر، باعث می شود که انسان به عمق مفاهیم دینی پی ببرد و از اعمال زشت مانند نفاق دوری کند. خداوند در قرآن کریم می فرماید:

«أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ کَانَ مِنْ عِندِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلَافًا کَثِیرًا» (نساء، 82)

ترجمه: «آیا در قرآن نمی اندیشند؟ اگر از سوی غیر خدا بود، در آن اختلافات فراوانی می یافتند.»

در این آیه، خداوند به انسان ها دستور می دهد که در قرآن تدبر کنند. تدبر در قرآن، باعث می شود که انسان به عمق مفاهیم دینی پی ببرد و از اعمال زشت مانند نفاق دوری کند.

مصاحبت با افراد صالح

مصاحبت با افراد صالح، باعث می شود که انسان از اعمال زشت مانند نفاق دوری کند. خداوند در قرآن کریم می فرماید:

«وَاصْبِرْ عَلَى مَا یَقُولُونَ وَاهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِیلًا» (ممتحن، 9)

ترجمه: «و بر آنچه می گویند صبر کن و آنان را با روشی نیکو رها کن.»

در این آیه، خداوند به پیامبر اسلام (ص) دستور می دهد که بر سخنان منافقان صبر کند و آنها را با روشی نیکو رها کند. مصاحبت با افراد صالح، باعث می شود که انسان بتواند بر سخنان منافقان صبر کند و از آنها دوری کند.

دعا

دعا، باعث می شود که انسان از خداوند طلب هدایت و کمک کند. خداوند در قرآن کریم می فرماید:

«وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ» (بقره، 186)

ترجمه: «و چون بندگانم از تو درباره من بپرسند، [بگو] من نزدیکم، دعای دعا کننده را به هنگامی که مرا می خواند، پاسخ می دهم.»

در این آیه، خداوند به پیامبر اسلام (ص) می فرماید که به بندگانش بگوید که خداوند نزدیک است و دعای آنها را پاسخ می دهد. دعا، باعث می شود که خداوند انسان را از نفاق نجات دهد.

در پایان، باید به این نکته اشاره کرد که درمان نفاق، یک فرایند تدریجی است.